អ្នកជំនាញបុរាណវិទ្យា នៃអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា កំពុងសហការជាមួយសាកលវិទ្យាល័យហាវ៉ៃសហរដ្ឋអាមេរិក រយ:ពេលជិត ៣ខែមកហើយ ដើម្បីធ្វើកំណាយស្រាវជ្រាវបុរាណវិទ្យានៅផ្នែកខាងត្បូងនៃប្រាសាទអង្គរវត្ត តាំងតែពីថ្ងៃទី២១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២មក។
អនុប្រធាននាយកដ្ឋានស្រាវជ្រាវបណ្តុះបណ្តាល និងផ្សព្វផ្សាយ នៃអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា លោក ទិន ទីណា មានប្រសាសន៍ថា អាជ្ញាធរជាតិអប្សរាបានសហការជាមួយសាកលវិទ្យាល័យហាវ៉ៃ ធ្វើកំណាយស្រាវជ្រាវនេះគឺក្នុងគោលបំណង ដើម្បីសិក្សាស្វែងរកភូមិបុរាណ ទីសក្ការបូជា ព្រមទាំងសម្ភារ:ប្រើប្រាស់នានា ដែលមនុស្សបុរាណបានបន្សល់ទុក នៅក្នុង និងក្រៅរាជធានីអង្គរ ជាពិសេស នៅជុំវិញខេត្តសៀមរាប។
លោក មានប្រសាសន៍បន្ថែមថា ការកឃើញតាមរយ:កំណាយថ្មីៗនេះ អាចជាប្រយោជន៍សម្រាប់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ការយល់ដឹងពីប្រវត្តិសាស្ត្រ ភូមិសាស្ត្រខ្មែរពីអតីតកាល រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន ព្រមទាំងជាការរួមចំណែកការពារចំពោះបុរាណដ្ឋានលើតំបន់ដែលកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ផងដែរ។ លោក បានពន្យល់ថា ការចាប់ផ្តើមធ្វើកំណាយស្រាវជ្រាវនៅបរិវេណខាងត្បូង នៃប្រាសាទអង្គរវត្ត គឺដើម្បីផ្តោតទៅលើការសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីវិទ្យាសាស្ត្រ ដែលពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការតាំងទីលំនៅ ការផ្លាស់ប្តូរសាសនាពីព្រហ្មញ្ញសាសនា ទៅគោរពពុទ្ធសាសនាថេរវាទ ការធ្លាក់ចុះនៃអំណាចកណ្តាល ការផ្លាស់ប្តូររាជធានីពីអង្គរទៅភាគខាងត្បូងមានតួបាសាន លង្វែក ឧដុង្គជាដើម ហើយក៏បានសិក្សាពីប្រវត្តិនៃការឡើងកាន់អំណាចនាសម័យកណ្តាលនៅសម័យលង្វែក សតវត្សរ៍ទី១៦ផងដែរ។ ទិន្នន័យដែលអ្នកស្រាវជ្រាវចង់ដឹង តាមរយ:ការយកវត្ថុកំណាយ មកវិភាគ អំពីការប្រែប្រួលរចនាសម្ព័ន្ធទីក្រុង ក្នុងសម័យក្រោយអង្គរ ចាប់ផ្ដើមពីសតវត្សរ៍ទី១៣ និងសម័យក្រោយៗមកទៀត។
ជាមួយគ្នានោះ លោក ហេង ពិភាល់ បណ្ឌិតបុរាណវិទ្យា នៃសាកលវិទ្យាល័យហាវ៉ៃ និងជាប្រធានគម្រោងស្រាវជ្រាវបានឱ្យដឹងថា ការធ្វើកំណាយស្រាវជ្រាវនេះ ក្នុងគោលបំណងរកមើលពីការផ្លាស់ប្តូររចនាសម្ព័ន្ធទីក្រុង ការផ្លាស់ប្ដូរវិទ្យាសាស្ត្រ មានន័យថាគឺជាការស្វែងរកទីតាំងដែលមនុស្សធ្លាប់រស់នៅទូទៅ។ ការផ្លាស់ប្ដូរវិទ្យាសាស្ត្រនេះ គឺវាទាក់ទងទៅនឹងទេសភាព(ស្ថានដីទូទៅ) ថាតើ សណ្ឋានដី ដែលមនុស្សធ្លាប់រស់នៅមានការផ្លាស់ប្ដូរយ៉ាងណាខ្លះ?។ ទាក់ទងទៅនឹងប្រវត្តិសាស្ត្រធំៗ មានដូចជាការផ្លាស់ប្ដូរជំនឿសាសនាពីព្រហ្មញ្ញមកគោរពពុទ្ធសាសនាមហាយាន និង ពុទ្ធសាសនាថេរវាទវិញនៅសតវត្សរ៍ទី១៣ តើបានជះឥទ្ធិពលអីខ្លះដល់ភូមិមនុស្ស ដែលធ្លាប់រស់នៅកណ្ដាលទីក្រុងអង្គរ និងតំបន់ជនបទជុំវិញអង្គរ?។ មួយវិញទៀត ព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រដែលយើងធ្លាប់ដឹងតៗគ្នា គឺការផ្លាស់ប្តូររាជធានីអង្គរ ថាតើវាពិតជាការបោះបង់ចោលទីក្រុងអង្គរមែនឬយ៉ាងណា? ។
អ្នកបុរាណវិទ្យា បានស្វែងរកនេះ ចាប់តាំងតែពីថ្ងៃទី២១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២២ រហូតមកដល់ត្រឹមថ្ងៃទី១៧ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៣ ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវ នៃអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា និងអ្នកជំនាញមកពីសកលវិទ្យាល័យHawai នៃសហរដ្ឋអាមេរិក បានធ្វើកំណាយស្រាវជ្រាវបុរាណវិទ្យាចំនួន ២០រណ្តៅ ។នៅតាមរណ្តៅកំណាយទាំងនោះ គេបានរកឃើញខឿនវិហារនៃព្រះពុទ្ធសាសនា ថេរវាទ ធ្វើពីថ្មបាយក្រៀម ដែលមានបង្គោលសីម៉ាធ្វើពីថ្មភក់ នៅព័ទ្ធជុំវិញជា ៨ទិស ព្រមទាំងរកឃើញបំណែក កុលាលភាជន៍ និងកំទេចធ្យូង ដែលមនុស្សបុរាណបានប្រើប្រាស់ ដែលអាចយកសំណាកទាំងនោះទៅធ្វើការពិសោធន៍ រកចម្លើយទិន្នន័យបាននៅពេលខាងមុខ៕
អត្ថបទ និងរូបភាព: លោកបូ សាវី កែសម្រួលដោយ លីវ សុខុន!!!
