ជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ដែលភ្ញៀវទេសចរជាតិ-អន្តរជាតិមួយចំនួនយល់ច្រឡំថា ព្រះអាទិត្យ ដែលរះចំពីលើកំពូលប្រាង្គកណ្តាលប្រាសាទអង្គរវត្ត គឺជាអព្ភូតហេតុ ឬជាហេតុកើតឡើងដោយចៃដន្យ ប៉ុន្តែជាការពិតទៅ វាជាការសិក្សាដឹងជាមុនលើផ្នែកតារាសាស្ត្រ នៃ អ្នកប្រាជ្ញបុរាណខ្មែរ អំឡុងពេលកសាងប្រាសាទអង្គរវត្ត ។
ព្រលឹមថ្ងៃទី២០ ឬ ២១ ខែមីនា និង ថ្ងៃទី២១-២២ ឬ ២៣ ខែកញ្ញា ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ព្រះអាទិត្យនឹងរះឡើង ចំកំពូលប្រាង្គកណ្តាលនៃប្រាសាទអង្គរវត្ត ។ ហេតុការណ៍នេះមានការទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍ នៃភ្ញៀវទេសចរជាតិ និង អន្តរជាតិយ៉ាងច្រើន ដែលចង់ឃើញព្រឹត្តការណ៍ដ៏អស្ចារ្យនិងផ្តិតយករូបភាពនេះ ទុកជាអនុស្សាវរីយ៍ ។ ហេតុអ្វីមានព្រឹត្តិការណ៍បែបនេះកើតឡើង ? តើជាព្រឹត្តិការណ៍មានពាក់ព័ន្ធអ្វីនឹងសំណង់ស្ថាបត្យកម្មអង្គរវត្ត ? នេះគឺជាចម្ងល់ ជាមួយនឹងការចង់ដឹង នឹងនាំឲ្យមានការសិក្សាស្រាវជ្រាវ ។
ជាការពិចារណាដោយផ្អែកទៅលើចំណេះផ្នែកបុរាណវិទ្យា និងតារាសាស្ត្រ ដែលពន្យល់ដោយ លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី អ្នកស្រាវជ្រាវបុរាណវិទ្យា និង ជាអនុប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិស្រាវជ្រាវ និង តម្កល់ឯកសារអង្គរ នៃអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា បានឲ្យដឹងថា ការសិក្សាស្រាវជ្រាវ អំពី ព្រះអាទិត្យរះឡើងតាមកំពូលប្រាង្គកណ្តាលនៃប្រាសាទអង្គរវត្តនេះ មិនមែនទើបតែធ្វើឡើងនៅពេលថ្មីៗនេះទេ តែជាបទសិក្សាដែលអ្នកស្រាវជ្រាវ ធ្លាប់បានធ្វើឡើងជាបន្តបន្ទាប់ខ្លះៗមកហើយ។
លោកបញ្ជាក់ថា បទសិក្សានោះ គឺស្វែងយល់អំពីទំនាក់ទំនង រវាងសំណង់ស្ថាបត្យកម្មបុរាណ និងតារាសាស្ត្រ ដើម្បីបញ្ជាក់ថា វាមិនមែនជាហេតុចៃដន្យ ឬក៏ជាអព្ភូតហេតុអ្វីនោះទេ តែនេះ គឺជាការដឹងជាមុនផ្នែកតារាសាស្ត្រ នៃ អ្នកប្រាជ្ញបុរាណ ក្នុងការដឹកនាំកសាងប្រាសាទអង្គរវត្ត ។
បកស្រាយទៅនឹងផ្នែកតារាសាស្ត្រសម័យបុរាណនេះ លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី ពន្យល់ថា ÷ ជាដំបូងគេត្រូវសិក្សាពីទម្រង់នៃចក្រវាឡទូទៅ ហើយធៀបនឹងស្ថាបត្យកម្មនៃប្រាសាទអង្គរវត្ត ។ អ្នកប្រាជ្ញបុរាណ បានរៀបចំអង្គរវត្ត ស្នងឲ្យរូបភាពបង្រួមរបស់ចក្រវាទ្ប នៅលើផែនដីតាមទម្រង់រូបវន្ត ដូចជាការរៀបចំឲ្យមាន មហាសមុទ្រ និង ជួរភ្នំព័ទ្ធជុំវិញ មានទ្វីបទាំងបួននៅក្នុងចក្រវាទ្ប និង ភ្នំព្រះសុមេរុនៅចំកណ្តាល ព្រមទាំងដំណើរវិវត្តន៍របស់ចក្រវាទ្បជាដើម ។
លោកបន្តការពន្យល់បន្ថែមថា ទន្ទឹមនឹងនេះ តាមក្បួនតារាសាស្ត្រឥណ្ឌា គេបែងចែកពេលវេលា ដោយគិតទៅតាមដំណើរព្រះច័ន្ទនិងព្រះអាទិត្យ ទើបកើតមានជាចន្ទគតិ និង សុរិយគតិ។ ក្នុងដំណើរមួយគោចររបស់ព្រះអាទិត្យនេះ មួយឆ្នាំត្រូវបែងចែកជា២ដំណើរ គឺចំនួន១៨៩ថ្ងៃ និងចំនួន១៧៦ថ្ងៃ ។ ដោយសារអង្គរវត្តមានទាក់ទងនឹងវដ្តសង្សាររបស់ចក្រវាទ្ប នោះតួលេខ នៃអាយុកាលរបស់យុគនីមួយៗ គឺទាក់ទងទៅនឹងទំហំ ប្រវែង នៃរចនាសម្ព័ន្ធសំខាន់ៗរបស់ប្រាសាទអង្គរវត្ត ដែលអ្នកស្រាវជ្រាវបានស្វែងរកឃើញកន្លងមក។
នៅជាន់បាកាន្ត (ចំណុចកំពូលកណ្ដាលប្រាសាទអង្គរវត្ត) ដែលមានសំណង់កាត់កែងគ្នា សរុបគឺមានប្រវែង ៣៦៥ហត្ថ ដែលក្នុងនោះ រោងទងកាត់កែង លិច-កើត មានប្រវែង ១៨៩ហត្ថ និង រោងទង ជើង-ត្បូង មានប្រវែង១៧៦ហត្ថ នោះគឺវាត្រូវនឹងដំណើរគោចររបស់ព្រះអាទិត្យក្នុងរយៈពេល៣៦៥ថ្ងៃក្នុងមួយឆ្នាំ ស្របតាមវិស័យ តារាសាស្ត្រចែកជាពីរដំណើរគោចរនៃព្រះអាទិត្យ គឺ ១៨៩ថ្ងៃ និង១៧៦ថ្ងៃ។
តើហេតុអ្វី បានត្រូវបែងចែកជាពីរដំណើរគោចរដូច្នេះ ? ហើយមានពាក់ព័ន្ធនឹងប្រាសាទអង្គរវត្ត ? ចំពោះចម្ងល់នេះ លោក អ៊ឹម សុខរិទ្ធី ពន្យល់តាមក្បួនតារាសាស្ត្រថា ដោយសារក្នុងមួយឆ្នាំៗ មានខែខ្លះថ្ងៃយូរជាងយប់ ហើយខែខ្លះទៀតយប់យូរជាងថ្ងៃ ។ ប៉ុន្តែក្នុងនោះ មានខែចំនួនពីរ ដែលពេលយប់និងថ្ងៃ មានរយៈពេលស្ទើរតែស្មើគ្នានោះគឺ នៅពេលដែលព្រះអាទិត្យគោចរ បាន១៨៩ថ្ងៃម្តង ( ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២០ឬ២១ ខែមីនា ) និង ពេលដែលព្រះអាទិត្យគោចរបាន ១៧៦ថ្ងៃម្តងទៀត ( ត្រូវនឹងថ្ងៃទី២១ឬ២២ ខែកញ្ញា ) ។ បើតាមក្បួនតារាសាស្ត្រសម័យទំនើប បានហៅបាតុភូតនេះ ដែលគេប្រែសម្រួលជាខេមរភាសាថា «សមរាត្រី» ។ បាតុភូតសមរាត្រី គេអាចសម្គាល់បាន អំពីបាតុភូតនេះ ដោយឈរបែរមុខទៅទិសខាងកើតត្រង់ ក្នុងវេលាណាដែលមានព្រះអាទិត្យរះ គឺរះទ្បើងចំពីមុខយើងត្រង់ បន្ទាប់មកទៀត ពេលដែលព្រះអាទិត្យរះទ្បើងខ្ពស់ត្រង់ គឺព្រះអាទិត្យ រះ ចំត្រង់ពីលើក្បាល ហើយធ្វើឲ្យមានស្រមោល និងតួខ្លួនត្រួតស៊ីគ្នា ។
ដោយគន់គូរតាមក្បួនតារាសាស្ត្រនិងលោកធាតុវិទ្យានេះហើយ ដែលស្ថាបត្យករបុរាណ ខ្មែរបានកសាងអង្គរវត្ត ឆ្លុះប្រៀបនឹងចក្រវាឡផង និងវដ្តសង្សាររបស់ចក្រវាទ្បផង ដោយយកប្រាង្គកណ្តាលនៃប្រាសាទអង្គរវត្ត ជាគោលកណ្តាល និង ជាចំណុចសូន្យសម្គាល់គោចររបស់ព្រះអាទិត្យ ។ ក្នុងរវាង១៨៩ថ្ងៃ និងបន្ត១៧៦ថ្ងៃ ព្រះអាទិត្យនឹងមកដល់ចំណុចនេះម្តង ។ តាមតម្រានេះហើយ ទើបក្នុងមួយឆ្នាំព្រះអាទិត្យតែងរះលូតទ្បើងត្រង់ តាមកំពូលកណ្តាលនៃប្រាសាទអង្គរវត្ត ២ដងក្នុងមួយឆ្នាំ ជាទៀងទាត់ គឺក្នុងវេលាដែលកើតមាន សមរាត្រី ៕
អត្ថបទ និង រូបភាព ៖ លោក ងិន គឹមឡេង
កែសម្រួលអត្ថបទ៖ សេង ផល្លី
